Trong bối cảnh công nghệ trí tuệ nhân tạo phát triển mạnh mẽ, Trung Quốc đã có những động thái quyết liệt để bảo vệ tính công bằng của hệ thống giáo dục. Kỳ thi đại học (Cao khảo) năm 2025 đã chứng kiến một biện pháp chưa từng có: việc tạm ngưng hoạt động của các chatbot AI nhằm ngăn chặn gian lận thi cử.
Trong thời gian diễn ra kỳ thi đại học từ ngày 7 đến 10 tháng 6, nhiều ứng dụng chatbot AI hàng đầu của Trung Quốc đã đồng loạt tạm ngưng các dịch vụ nhận dạng hình ảnh. Yuanbao của Tencent, Kimi của Moonshot, cùng với các công cụ AI khác như Qwen của Alibaba và Doubao của ByteDance đều tham gia vào “chiến dịch” bảo vệ tính công bằng này.
Khi người dùng thắc mắc về việc tạm ngưng dịch vụ, các chatbot đều đưa ra câu trả lời thống nhất: “Để đảm bảo tính công bằng của các kỳ thi tuyển sinh đại học, chức năng này không thể được sử dụng trong thời gian thi”. Điều này cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa các công ty công nghệ và cơ quan quản lý giáo dục.
Với 13,35 triệu thí sinh tham dự kỳ thi đại học năm 2025, Trung Quốc đang đối mặt với một thử thách quản lý chưa từng có. Kỳ thi Cao khảo không chỉ là cuộc thi quan trọng nhất trong đời sinh viên Trung Quốc mà còn được coi là thước đo công bằng xã hội. Việc đảm bảo tính minh bạch và công bằng của kỳ thi này trở nên cực kỳ quan trọng.
Sự phát triển vượt bậc của công nghệ AI, đặc biệt là khả năng nhận dạng và xử lý hình ảnh, đã tạo ra những thách thức mới mà các nhà quản lý giáo dục chưa từng gặp phải. Thí sinh có thể dễ dàng chụp ảnh đề thi và sử dụng AI để tìm câu trả lời trong thời gian thực, điều này có thể phá vỡ hoàn toàn tính công bằng của kỳ thi.
Định hướng mới trong quản lý AI Giáo dục
Bộ Giáo dục Trung Quốc đã không chỉ dừng lại ở việc tạm ngưng AI trong kỳ thi mà còn ban hành những quy định toàn diện về việc sử dụng AI trong giáo dục. Học sinh bị nghiêm cấm sử dụng nội dung do AI tạo ra làm câu trả lời cho bài tập về nhà và bài kiểm tra. Đây là một bước đi táo bạo nhằm ngăn chặn sự phụ thuộc quá mức vào công nghệ.
Tuy nhiên, thay vì cấm đoán hoàn toàn, Trung Quốc đã chọn con đường cân bằng thông qua việc xây dựng hướng dẫn sử dụng AI một cách hợp lý. Các trường học được khuyến khích tích hợp AI vào các môn học như công nghệ thông tin, khoa học và các dự án thực tế, nhưng với sự giám sát chặt chẽ của giáo viên.
Hướng dẫn mới đặc biệt nhấn mạnh vai trò quan trọng của giáo viên trong việc rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh. Thay vì lo lắng về việc AI thay thế con người, các nhà giáo được khuyến khích hướng dẫn học sinh phân tích các điểm yếu của văn bản do AI tạo ra, từ đó phát triển khả năng tư duy độc lập và phản biện.
Điều này thể hiện một tư duy tiến bộ: thừa nhận sức mạnh của AI nhưng đồng thời trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết để không bị phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ. Giáo viên trở thành người định hướng, giúp học sinh sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ chứ không phải là giải pháp thay thế cho việc học tập và tư duy.
Những biện pháp mà Trung Quốc đang thực hiện không chỉ là phản ứng tạm thời trước thách thức của AI mà còn thể hiện một tầm nhìn dài hạn về giáo dục trong thời đại số. Việc tạm ngưng chatbot AI trong kỳ thi đại học là một tín hiệu mạnh mẽ về quyết tâm bảo vệ tính công bằng giáo dục.
Đồng thời, việc ban hành các quy định về sử dụng AI trong giáo dục cho thấy sự hiểu biết sâu sắc về cả tiềm năng và rủi ro của công nghệ này. Thay vì một cuộc “chiến tranh” giữa con người và máy móc, Trung Quốc đang hướng tới một mô hình hợp tác, nơi AI được sử dụng để nâng cao chất lượng giáo dục nhưng vẫn đảm bảo vai trò trung tâm của con người trong quá trình học tập.
Kinh nghiệm của Trung Quốc trong việc quản lý AI giáo dục có thể trở thành bài học quý giá cho các quốc gia khác đang đối mặt với những thách thức tương tự. Trong một thế giới ngày càng được định hình bởi AI, việc tìm ra cách thức sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm và hiệu quả trong giáo dục sẽ quyết định tương lai của các thế hệ trẻ.
